det sjunde inseglet (1957 - ingmar bergman)

filmin adı: det sjunde inseglet (aka. the seventh seal)
yönetmen: ingmar bergman
yapımcı: ab svensk filmindustri
senaryo: ingmar bergman
oyuncular: max von sydow (antonius block), gunnar björnstrand (jöns), bengt ekerot (ölüm)
yapım yılı, yeri: 1957, isveç
dili: isveççe, latince
süre: 96 dk.
türü: alegori, drama, fantazi
ödüller: cannes film festivali (jüri özel ödülü)


sinema tarihinin en mühim isimlerinden biri olarak kabul edilen ingmar bergman'ın kanımızca en mühim filmi olan det sjunde inseglet, en basitinden, veba salgını ile boğuşulan 14. yy'da tanrı adına çıktığı haçlı seferinden ateist silahşörü jöns (gunnar björnstrand) ile birlikte yurduna dönen ve tanrı haricinde her şeyle karşılaşmış olan şövalye antonius block'un (max von sydow), ülkesinde ölüm (bengt ekerot) ile karşılaşmasını konu alır. ölüm için henüz hazır olmayan block tanrı ile ilgili şüphelerini gidermek amacıyla zaman kazanmak ister ve ölüm'e bir satranç oyunu önerir. ölüm, kedinin fare ile oynaması misâli, oyunu kabul eder. yola devam ederken yolları tiyatrocu seyyah bir aile ile kesişir ve bu ailede insanın içindeki cesaret verici iyiliğe şahit olurlar. olaylar gelişir ve ölüm herkesi nihaî güzergâhlarına götürmeden önce, onun dikkatini dağıtmak ve bu aileye kaçmaları için zaman kazandırmak isteyen şövalye, tam da yenilmek üzereyken, satranç tahtasını devirir. filmin özeti böyle; şimdi de meraklıları ile beraber gelişen olaylara değinelim.

la battaglia di algeri (1966 - gillo pontecorvo)

filmin adı: la battaglia di algeri (aka. the battle of algiers)
yönetmen: gillo pontecorvo
yapımcılar: antonio musu, yacef saadi
senaryo: gillo pontecorvo, franco solinas
oyuncular: brahim hadjadj (ali la pointe), jean martin (albay mathieu), yacef saadi (djafar)
yapım yılı, yeri: 1966, cezayir
dili: fransızca, arapça
süre: 125 dk.
türü: drama, siyasi tarih, savaş
ödüller: venedik film festivali (altın aslan), kinema junpo (en iyi yabancı film), bafta (bm özel ödülü)


fransız sömürgesine karşı verilen cezayir istiklâl mücâdelesinin kuvayi milliyesi FLN'in (front de libération nationale) liderlerinden yusuf saadi'nin 5 senelik maphusluk döneminde yazdığı souvenirs de la bataille d'alger isimli hatıratından yola çıkılarak çekilen film, 1954 - 1960 arasında cezayir şehrinde yaşanan olayları konu almaktadır. 1962 senesinde, cezayir'in istiklâline kavuşmasının ardından serbest bırakılan ve milli konseyde senatör olan saadi aynı zamanda filmin prodüktörlüğünü de yapmış ve filmde kendisinden yola çıkılarak yaratılan cafer karakterini de canlandırmıştır. bu haliyle film ister istemez 'taraf'tır elbette; fakat cezayir'de yaşananlardan çok da eski olmayan bir tarihte libya'da sömürgecilikten geri kalmayan italyanların yapımı üstlenmiş olması tartışmaya açıktır. 1956 senesinde sovyetlerin macaristan'ı ilhâkının ardından italya komünist partisinden ayrılan ve üçüncü dünya istiklâl hareketlerine destek veren yönetmen pontecorvo ise bu husustaki yegâne tesellimizdir. film bilhassa yaşanan olaylarından üzerinden sadece 4 sene geçmesinden sonra çekilmesi itibariyle dikkate değer; öyle ki jacques massu, marcel bigeard ve roger trinquier gibi fransız komutanlardan esinlenerek yaratılan mathieu karakterini canlandıran jean martin filmdeki tek profesyonel aktördür ve canlandırdıkları acıları bizzat yaşayan şahısları izleme 'şansına' nâil oluruz. film, yayımlanmasının ardından fransa'da derhal yasaklanmış ve 1971'e kadar da yasaklı kalmıştır. abd'nin ırak'ı işgâlinin ardından pentagon'un ders niteliğinde filmi izletmesi 2004 senesinde filmin tekrar gündeme gelmesine sebebiyet verecektir.

annie hall (1977 - woody allen)

filmin adı: annie hall
yönetmen: woody allen
yapımcılar: charles h. joffe, jack rollins
senaryo: woody allen, marshall brickman
oyuncular: woody allen (alvy singer), diane keaton (annie hall)
yapım yılı, yeri: 1977, abd
dili: ingilizce
süre: 93 dk.
türü: romantik komedi
ödüller: oscar (en iyi film, en iyi kadın oyuncu, en iyi yönetmen, en iyi senaryo), altın küre (en iyi kadın oyuncu), bafta (en iyi film)

ilk bir kaç yazı, ister istemez klâsik filmler üzerine olacak; hâliyle de genellikle müsbet fikirlerimizi sunmak boynumuzun borcu oluyor. sırası gelmişken şunu da belirtelim: bu filme olan şahsî ilgimizden dolayı, tahminen ilk ve son ‘magazin’ içerikli yazımız bu olacak. ikinci yazımız bir romantik komediye dâir olsun istedik ya akla ister istemez annie hall geliyor. woody allen’ın sevmeyeni de çoktur, o bakımdan bir küçük not ekleyelim: filmin, allen’ın kariyerinde bir mihenk taşı olması bir yana, 1977’den evvel çekmiş olduğu matrak (zany) filmlerinden de ayrılır. bu bakımdan, “allen’ı sevmeyen ölsün,” diyecek kadar ileri gitmesek de standart romantik komedi klişelerinden ayrılıp ilişkilere dâir çevrilen filmlere yepyeni ve saf bir boyut getiren; bununla da kalmayıp o dönemde –belki de hâlâ, romantik komedilerde alışık olmadığımız entelektüel dialoglar katan annie hall’u önermek handiyse bir mecburiyet.

shichinin no samurai (1954 - akira kurosawa)

filmin adı: 七人の侍 (shichinin no samurai) (aka. seven samurai)
yönetmen: akira kurosawa
yapımcı: sojiro motoki
senaryo: akira kurosawa, shinobu hashimoto, hideo hoguni
oyuncular: toshirô mifune (kikuchiyo), takashi shimura (kambei shimada)
yapım yılı, yeri: 1954, japonya
dili: japonca
süre: 204 dk.
türü: macera, epik, drama
ödüller: jussi (en iyi yönetmen, en iyi yabancı erkek oyuncu), mainichi (en iyi yardımcı erkek oyuncu), venedik film festivali (gümüş aslan)


eğer bu filmi halen izlemediyseniz, bir an gözlerinizi kapayın ve yaklaşık üç buçuk saat süren, siyah beyaz, 1954 yapımı, japonca bir film tasavvur edin. kuvvetle muhtemeldir ki uyuyakalmaktan kendinizi alamayacağınız, adının klasikler arasında geçmiş olduğunu duysanız dahi sıkıntıdan patlayacağınız bir film. kim bilir, belki de bir kaç seans zorlarsanız filmin sonunu görebilirsiniz. gören gözler, cümlenin gidişâtından gördü elbette: yanılgı içindesiniz. abartıyorsam günahı boynuma, fakat 204 dakika boyunca gözünüzü ekrandan ayıramayacağınız, sonuna geldiğinizde bir süre de ekrana ya da tavana bakakalacağınız bir şölenden bahsediyiyoruz: shichinin no samurai.